MỘC LAN TÒNG QUÂN

Vào thời nhà Tùy, Bắc Ngụy có một nàng con gái đặc biệt tên gọi Mộc Lan, là người thôn Đông Ngụy, Bạc Thành. Niên hiệu Cung Đế, quân Đột Quyết xâm phạm biên cương, triều đình chiêu mộ tráng đinh làm binh sĩ đi đánh trận. Cha của Mộc Lan theo quy định phải xung binh, nhưng tuổi tác đã già, lại còn mắc bệnh, không thể đi được. Em trai của Mộc Lan tuổi còn quá nhỏ, lại rất yếu ớt. Mộc Lan đành cải dạng nam trang thay cha đi tòng quân. Nàng ở ngoài bôn ba mười hai năm, trải qua mười tám lần đánh trận, nhưng mọi người đều không hay biết nàng là gái giả trai. Sau khi thắng trận trở về triều, Cung Đế thấy Mộc Lan có công lao nên phong cho nàng làm Thượng Thư Lang. Mộc Lan xin từ chối, trở về nhà cởi bỏ quân trang mặc lại y phục như trước đây. Nàng làm một bài thơ về những việc nàng đã trải qua trong trận chiến, bài thơ đó được rất nhiều người đời sau truyền tụng.

Lã Khôn có lời bàn: Người quân tử trong thế gian khi đến ruộng dưa không dám chỉnh sửa giày, ở dưới cây mận không dám sửa mũ, không phải không được làm thế mà chính mình không dám làm. Bản thân còn không tin chính mình thì không thể khiến người khác tin tưởng. Giống như con người nàng Mộc Lan, người đời sao tránh khỏi hiềm nghi việc nàng có bị thất thân hay không. Người trong chốn ba quân đông như thế, trải qua mười hai năm trường nhưng họ vẫn không biết nàng là phụ nữ, thì lấy cớ gì mà nghi ngờ nàng chứ?