CHU CHỦ TRUNG THIẾP
Chu Chủ trung thiếp là người thiếp theo hầu của vợ Chu đại phu. Chu đại phu tên hiệu là Chủ Phụ, từ nước Vệ đến nước Chu làm quan. Hai năm sau trở về, người vợ dâm loạn với người hàng xóm, sợ Chủ Phụ phát hiện, người hàng xóm vô cùng lo lắng. Vợ của Chủ Phụ nói: “Không phải lo! Thiếp đã chuẩn bị rượu độc, đã niêm phong kín, đợi hắn về”. Ba ngày sau Chủ Phụ trở về. Người vợ nói với Chủ Phụ rằng: “Vì sự vất vả của chàng mà thiếp đã mở bình rượu để đón tiếp chàng”, bèn sai người thiếp theo hầu mang rượu cho Chủ Phụ. Người thiếp theo hầu biết đây là rượu độc thì trong lòng nghĩ nếu mang ra thì sẽ đầu độc chết Chủ Phụ, làm như vậy là bất nghĩa, nếu nói ra sự thật thì lại giết chết phu nhân là chủ của mình thì là bất trung. Trong lúc do dự, người thiếp cố ý đánh đổ rượu. Chủ Phụ nổi giận, dùng roi đánh nàng. Sau việc này, người vợ sợ người thiếp nói ra chân tướng sự việc nên lấy những lỗi khác để phạt roi, sai khiến nàng. Người thiếp biết mình sẽ bị đánh chết, nhưng cuối cùng cũng không đem sự thật nói cho Chủ Phụ. Người em trai biết được sự thật bèn đem toàn bộ sự việc kể cho Chủ Phụ. Chủ Phụ vô cùng kinh hãi, thế là tha cho người thiếp, đánh chết người vợ rồi sai người âm thầm hỏi người thiếp: “Nàng biết việc sao không nói, trái lại vì việc này mà suýt chút nữa là chết!”. Người thiếp đáp: “Giết chủ nhân để mình được sống, lại làm nhục thanh danh của chủ nhân, thiếp có chết thì chết, sao lại có thể nói ra việc này được!”. Chủ Phụ thấy nàng là một người cao thượng, thấy cách nghĩa của nàng rất đáng quý, muốn lấy nàng làm phu nhân. Người thiếp từ tạ mà rằng: “Chủ nhân chết trong sự sỉ nhục, mà thiếp vẫn còn sống đã là điều vô lễ, lại còn thay vị trí của chủ nhân là việc làm trái với lẽ thường. Vô lễ và làm trái lẽ thường chỉ cần có một trong hai việc này đã là không tốt rồi, huống hồ bây giờ lại có cả hai, điều này làm cho thiếp khó có thể sống được”, thế là muốn tự sát. Sau khi Chủ Phụ biết được bèn cho nàng nhiều tiều của và để cho nàng đi lấy chồng. Láng giềng xung quanh ai cũng tranh nhau muốn lấy nàng.
Bậc quân tử nói: Trung thiếp nhân nghĩa, phúc hậu. Xem ra sự việc có bé nhỏ đến đâu thì mọi người cũng đều biết đến, hành vi có ẩn giấu đến mấy cũng bị lộ ra.
Kinh Thi có câu: Vô ngôn bất thù, vô đức bất báo (Không lời nào chẳng đáp liền, không ơn gì chẳng báo đền xong xuôi) là có ý này.
Có thơ khen rằng: Chu Chủ trung thiếp, từ huệ hữu tự, chủ thê dâm tịch, dược tửu độc chủ, sứ thiếp phụng tiến, cương dĩ trừ tặc, trung toàn kỳ chủ, trung mông kỳ phúc.
(Tạm dịch: Tiểu thiếp trung nghĩa của Chủ Phụ, nhân từ mà biết trước sau. Vợ chủ nhân dâm loạn, dùng rượu độc giết chủ nhân, để tiểu thiếp đem rượu lên. Tiểu thiếp cố ý làm đổ rượu để trừ khử tai họa, lòng trung không đổi bảo toàn cho chủ nhân, cuối cùng được phúc báo).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 5 – TIẾT NGHĨA TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
