TẤN VĂN TỀ KHƯƠNG (TỀ KHƯƠNG – VỢ CỦA TẤN VĂN CÔNG NƯỚC TỀ)
Tề Khương là tôn nữ của Tề Hoàn Công, là phu nhân của Tấn Văn Công. Lúc đầu cha của Văn Công là Hiến Công lấy Ly Cơ. Ly Cơ dùng lời gièm pha giết hại Thái tử Thân Sinh. Văn Công là công tử đương thời, tên gọi Trùng Nhĩ, cùng với Cữu Phạm bỏ trốn sang nước Địch. Sau này khi đến nước Tề, Tề Hoàn Công đã gả tôn nữ cho Trùng Nhĩ, đối xử vô cùng trọng hậu, còn ban cho hai mươi cỗ xe ngựa. Trùng Nhĩ có được cuộc sống như này bèn quyết tâm ở lại nước Tề. Trùng Nhĩ nói: “Đời người chẳng qua là ham muốn an nhàn mà thôi, ai còn có thể nghĩ đến việc khác”. Tử Phạm (tức Cữu Phạm, là cậu của Trùng Nhĩ) biết Trùng Nhĩ muốn ở lại nước Tề, muốn Trùng Nhĩ lên đường nhưng lại sợ Trùng Nhĩ không nghe nên cùng với tùy tùng bàn bạc chuyện rời đi ở vườn dâu. Khi đó người tiểu thiếp nuôi tằm của Trùng Nhĩ ở đó, người tiểu thiếp đem chuyện này báo cho Tề Khương. Tề Khương lập tức giết chết người tiểu thiếp rồi nói với Trùng Nhĩ rằng: “Những người tùy tùng của chàng bàn việc để chàng rời nước Tề. Thiếp đã diệt trừ người biết việc này. Chàng nhất định phải nghe theo lời của họ, không thể chần chừ do dự, nếu chần chừ do dự sẽ không giữ được tính mạng của mình. Từ khi chàng rời khỏi nước Tấn thì nước Tấn không có ngày nào được bình yên. Xem ra trời không muốn diệt nước Tấn, mà người có được nước Tấn, chẳng phải chàng thì là ai, chàng phải cố gắng lên! Ông trời đang dõi theo chàng, nếu chàng chần chừ do dự thì nhất định sẽ có sơ suất”. Trùng Nhĩ nói: “Ta sẽ không nghe lời họ mà rời xa nước Tề. Ta đã hạ quyết tâm ở lại nước Tề”.
Tề Khương nói: “Không thể như vậy! Chu thi có câu: “Tân tân chinh phu, mỗi hoài mị cập” (hàng có rất nhiều người đang cố gắng mà còn sợ không đạt được mục đích). Cho dù hàng ngày viễn chinh còn e là khó đạt được mục đích, huống hồ ham muốn an nhàn. Sao có thể thực hiện lý tưởng! Người mà không theo đuổi lý tưởng, sao có thể đạt được lý tưởng! Họa hoạn sẽ không kéo dài, chàng nhất định sẽ có được nước Tấn”. Trùng Nhĩ không nghe, thế là Tề Khương âm thầm bàn bạc với Cữu Phạm, chuốc rượu cho Trùng Nhĩ thật say rồi vực lên xe, âm thầm đi khỏi nước Tề. Khi Trùng Nhĩ tỉnh rượu bèn cầm giáo đuổi theo Cửu Phạm mà rằng: “Nếu như việc thành thì thôi, còn nếu không thành thì ta có ăn thịt của ngươi cũng không hết giận!”. Thế rồi lên đường, đi qua các nước Tào, Tống, Trịnh, Sở, cuối cùng đến nước Tần. Tần Mục Công xuất binh giúp Trùng Nhĩ trở về nước Tấn. Người nước Tấn giết chết Hoài Công rồi lập Trùng Nhĩ, Trùng Nhĩ trở thành Tấn Văn Công. Sau khi trở về nước Tấn, Văn Công nghêng đón Tề Khương đến nước Tấn và lập thành phu nhân. Thế rồi Văn Công xưng bá thiên hạ, trở thành minh chủ của các nước chư hầu.
Bậc quân tử nói Tề Khương thuần khiết mà không khinh nhờn, có thể lấy điều thiện để bồi dưỡng người quân tử. Kinh Thi có câu: “Bỉ mỹ mạnh khương, khả dữ ngụ ngôn” (người con gái xinh đẹp kia, có thể bàn việc đại sự với người) là có ý này.
Có thơ khen rằng: Tề Khương công chính, ngôn hạnh bất đãi, khuyến miễn Tấn Văn, phản quốc vô nghi, Công tử bất thính, Khương dữ Phạm mưu, túy nhi tải chi, tuất thành bá cơ.
(Tạm dịch: Tề Khương công chính, ngôn hạnh không sơ suất, khuyến khích Văn Công, về nước không sai, Văn Công không nghe, chuốc say chở đi, sau thành bá nghiệp).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 2 – HIỀN MINH TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
