TỀ NỮ PHÓ MẪU
Tề nữ Phó mẫu là bảo mẫu của Công chúa nước Tề. Công chúa nước Tề là phu nhân của Vệ Trang Công, mọi người gọi là Trang Khương. Nước Tề và nước Vệ kết giao với nhau nên đem Trang Khương gả cho Vệ Trang Công. Khi mới đến nước Vệ, Trang Khương đức hạnh lười biếng, thường trang điểm diêm dúa lẳng lơ, có tâm phóng túng. Phó mẫu thấy Trang Khương không giữ gìn chuẩn mực đạo đức của người phụ nữ bèn nói với Trang Khương rằng: “Gia tộc của con đời đời tôn quý và tự hào. Vì vậy, hành vi của con phải là tấm gương cho nhân dân noi theo. Tư chất của con thông minh lại thông hiểu lý lẽ phải làm gương sáng cho mọi người noi theo, không thể không chú ý giọng điệu và dáng vẻ bề ngoài của mình. Quá chú trọng đến trang phục lộng lẫy, quá xem trọng xe cộ xa hoa là không xem trọng hành vi đạo đức vậy” và làm thơ rằng: “Thạc nhân kỳ kỳ,Ý cẩm kỉnh y, Tề hầu chi tử, Vệ hầu chi thê, Đông cung chi muội, Hình hầu chi di, Đàm công duy tư” (Người đẹp đẽ trưởng thành (chỉ Trang Khương). Mặc áo gấm có vân hoa loè loẹt, lại phủ thêm lớp áo mỏng ngoài cho bớt rực rỡ. Nàng là con gái của Vua nước Tề (Tề hầu), là vợ chính của Vua nước Vệ (Vệ hầu), là em gái của Đông cung Thái tử nước Tề, là em vợ của Vua nước Hình (Hình hầu). Còn Vua nước Đàm (Đàm công) là anh rể của nàng), dùng để rèn giũa tâm chí của Trang Khương, mong rằng Trang Khương nâng cao tiết tháo của mình, cho rằng là con của Vua Tề, là vợ của Vua Vệ thì càng không thể có những hành vi tà mỵ. Trang Khương do vậy mà tỉnh ngộ và tăng cường tu dưỡng đức hạnh của mình.
Cho nên bậc quân tử nói rằng Phó mẫu giỏi việc đề phòng những việc chưa xảy ra. Trang Khương là em gái Đông cung Thái tử nước Tề, không có con nên nhận nuôi con trai của Đới Quy (tên là Cơ Hoàn), tức là Vệ Hoàn Công sau này.
Công tử Châu Dụ là con trai người thiếp mà Vệ Trang Công yêu thích, được sự sủng ái của Trang Công nên kiêu căng lại thích việc binh, Trang công cũng không ngăn cản. Sau này quả nhiên Châu Dụ giết Vệ Hoàn Công. Kinh Thi có câu: “Vô giáo nao thăng mộc (không dạy khỉ leo cây)” là để chỉ việc này.
Có thơ ca ngợi: Tề nữ Phó mẫu, phòng nữ vị nhiên, xưng liệt tiên tổ, mạc bất tôn vinh, tác thi minh chỉ, sứ vô nhục tiên, Trang Khương mẫu muội, tuất năng tu thân.
(Tạm dịch: Tề nữ Phó mẫu, phòng việc khi chưa xảy ra, tán tụng Tiên tổ, không ai là không tôn quý, làm thơ chỉ rõ, không được bôi nhọ Tiên tổ, Trang Khương tỉnh ngộ, dốc lòng tu sửa).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 1 – MẪU NGHI TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
