SỞ XỨ TRANG ĐIỆT
Sở Xứ Trang Điệt là phu nhân của Sở Khoảnh Tương Vương, là cô gái ở ấp huyện. Sở Khoảnh Tương Vương thích xây dựng đền đài lầu gác, khi xây xong thì đi lại bất định. Tuổi đã 40 mà chưa lập Thái tử, chặn những người can gián ở ngoài cổng cung điện, Khuất Nguyên bị lưu đày, đất nước vô cùng nguy hiểm. Nước Tần muốn tấn công nước Sở bèn sai Trương Nghi sang nước Sở ly gián, để cho người bên cạnh của Sở Vương tấu với Sở Vương rằng: “Đại Vương có thể du ngoạn về phía Nam đến đất Đường, trong vòng năm trăm dặm sẽ có nơi vui chơi”. Sở Vương chuẩn bị xuất phát. Lúc này Trang Điệt 12 tuổi, nói với mẹ của mình rằng: “Đại Vương thích trụy lạc, đi về bất định, đã tới tuổi tráng niên mà chưa lập Thái tử. Nay nước Tần lại sai người dùng số vàng lớn hối lộ cho đại thần bên cạnh Đại Vương, mê hoặc Đại Vương của chúng ta, xúi giục Đại Vương ngao du trong vòng năm trăm dặm để tiện quan sát sự thay đổi của tình thế. Đại Vương đã xuất phát, gian thần nhất định sẽ dựa vào nước thù địch để phát động âm mưu. Như vậy thì Đại Vương nhất định sẽ không thể trở về nước nữa. Con nguyện lên phía trước để can gián”. Mẹ của nàng nói: “Con là một đứa trẻ nhỏ. Sao có thể biết được cách can gián?”, không cho nàng đi. Thế là nàng trốn đi, lấy cây tre màu đỏ làm cờ, tay nàng cầm cờ chờ ở ven đường bên ngoài phía Nam. Sau khi xe của Sở Vương đi qua, nàng bèn dương cao cờ. Sở Vương nhìn thấy bèn dừng lại, sai người đến hỏi nàng, sứ giả trở về bẩm báo rằng: “Có một bé gái đứng dưới lá cờ, mong được yết kiến Đại Vương”. Sở Vương nói: “Để cô bé qua đây”. Sau khi Trang Điệt đến, Sở Vương hỏi: “Nàng làm gì vậy?”. Trang Điệt đáp: “Thiếp là cô gái ở ấp huyện, có chuyện cơ mật muốn nói với Đại Vương, sợ bị ngăn chặn ở ngoài cổng thành mà không gặp được Đại Vương để nói rõ sự tình, nay nhân cơ hội Đại Vương đi du ngoạn mà yến kiến Đại Vương”. Sở Vương nói: “Nàng có chuyện gì muốn nói với Quả Nhân?”. Trang Điệt nói: “Cá dời khỏi nước, có rồng không đuôi, tường thành sụp đổ từ bên trong mà Đại Vương không nhìn thấy”. Sở Vương nói: “Quả nhân không hiểu nàng nói gì?”. Trang Điệt đáp: “Cá dời khỏi nước là nói Đại Vương rời đất nước mà ngao du năm trăm dặm, chỉ nghĩ đến cái vui trước mắt, mà không nghĩ đến cái nguy ở sau lưng. Có rồng không đuôi là nói Đại Vương đã 40 tuổi rồi mà đất nước chưa có Thái tử. Đất nước không có người phò tá lớn mạnh, nhất định sẽ đối mặt với nguy hiểm. Tường thành sẽ sụp đổ từ bên trong mà Đại Vương không nhìn thấy. Họa hoạn sắp xảy ra mà Đại Vương không biết mà sửa sai”. Sở Vương nói: “Tại sao lại nói như vậy?”. Trang Điệt nói: “Đại Vương thích xây dựng đền đài lầu gác, không thương nhân dân, đi về bất định, tai không rõ mà mắt không sáng. Tuổi đã 40 mà chưa lập Thái Tử, đất nước không có người phò tá lớn mạnh, trong ngoài đều đã sụp đổ. Nước Tần hùng mạnh sai người đến nước Sở ly gián người bên cạnh Đại Vương. Nếu như Đại Vương không sửa đổi thì ngày càng nghiêm trọng hơn. Nay tai họa sắp hình thành, Đại Vương lại muốn đi ngao du ngoài năm trăm dặm. Nếu nhất định muốn đi thì đất nước sẽ không còn là đất nước của Đại Vương nữa”. Sở Vương nói: “Tại sao?”. Trang Điệt nói: “Đại Vương gây ra ba nguy nan là bởi vì có năm loại tai họa ngầm”. Sở Vương nói: “Năm loại tai họa ngầm là những loại gì?”. Trang Điệt nói: “Cung thất nhiều, thành quách rộng rãi là tai họa ngầm thứ nhất. Người trong cung mặc gấm vóc, nhân dân thì không có áo cộc để mặc là tai họa ngầm thứ hai. Xa xỉ không có mức độ, tài lực của đất nước sắp trống rỗng hết sạch là tai họa ngầm thứ ba. Nhân dân đói khổ mà ngựa của Đại Vương có thừa lương thực là tai họa ngầm thứ tư. Gian thần ở bên cạnh Đại Vương, người hiền tài không thể tiến thân là tai họa ngầm thứ năm. Đại Vương có năm loại tai họa ngầm này, cho nên mới dẫn đến ba nguy nan”. Sở Vương nói: “Hay!”, rồi ra lệnh cho xe phía sau chở Trang Điệt, lập tức quay về nước. Nhưng cổng thành đã đóng, phản loạn đã thành định cục. Sở Vương ra lệnh cho quân đội thành Yên, thành Dĩnh công đánh quân phản loạn, cuối cùng giành được thắng lợi, và lập Trang Điệt làm phu nhân. Trang Điệt lại trình bày việc tiết kiệm, thương dân, nước Sở trở nên hùng mạnh.
Bậc quân tử nói tuy Trang Điệt làm trái với lễ nghi, nhưng cuối cùng giữ được chính nghĩa.
Kinh Thi có câu: “Bắc phong kỳ giai, Vũ tuyết phi phi. Huệ nhi hiếu ngã, Huề thủ đồng quy” (Gió bấc thổi mấy luồng vi vút, Mưa tuyết vừa bay trút tơi bời. Cùng ta thân ái những người, Dắt tay về hẳn mau rời khỏi đây) là nói điều này.
Có thơ khen rằng: Sở Xứ Trang Điệt, tuy vi nữ đồng, dĩ xí kiến vương, trần quốc họa hung thiết vương tam nạn, ngũ hoạn lũy trọng, vương tải dĩ quy, chung tuất hữu công.
(Tạm dịch: Sở Xứ Trang Điệt, tuy còn trẻ con, dùng cờ gặp Vua, kể ra tai họa của đất nước, Sở Vương có ba tai nạn, năm loại họa hoạn. Sở Vương chở nàng cùng về, cuối cùng có công lao).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 6 – BIỆN THÔNG TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
