TRAI TÚC LỰU NỮ
Túc Lựu nữ là cô gái hái dâu ở Đông Quách nước Tề, là Vương Hậu của Tề Mẫn Vương, trên cổ mọc khối u nên gọi nàng là Túc Lựu. Một lần, khi Tề Mẫn Vương đi tuần, đến Đông Quách, bách tính đều ra xem, Túc Lựu nữ vẫn hái dâu như thường mà không quay đầu lại nhìn, Tề vương cảm thấy kỳ lạ bèn gọi nàng đến hỏi: “Quả nhân đi tuần, ngựa xe đông đảo, bách tính bất luận là lớn bé đều buông hết công việc còn đang dang dở để ra xem. Nàng hái dâu bên đường, mà đến quay đầu lại nhìn cũng không buồn nhìn, là vì cớ gì?”. Túc Lựu nữ đáp: “Thiếp vâng lời cha mẹ đến hái dâu, cha mẹ không bảo thiếp xem Đại Vương”. Tề Vương nói: “Đây đúng là một cô gái đặc biệt, đáng tiếc trên cổ có mọc khối u to”. Túc Lựu nữ đáp: “Trách nhiệm của thiếp là chăm chỉ hái dâu không được phân tâm, chỉ cần thiếp không quên việc của mình cần làm là gì là được rồi, trên cổ mọc khối u thì có hề gì!”. Tề Vương nghe xong vô cùng vui mừng, nói: “Đây quả là cô gái thông minh sáng suốt”, thế là lệnh cho xe sau cho nàng lên xe. Túc Lựu nữ nói: “Dựa vào thế lực của Đại Vương có thể làm như thế, nhưng thiếp trên còn có cha mẹ, chưa được cha mẹ đồng ý mà tùy tiện theo Đại Vương thì khác nào bỏ nhà theo trai. Đại Vương muốn người như vậy làm gì?”. Tề Vương nghe xong vô cùng hổ thẹn nói: “Đây là sơ suất của Quả Nhân”. Túc Lựu nữ lại nói: “Người con gái tiết hạnh, cho dù lễ nghĩa có một chút không phù hợp với quy củ thì có chết cũng không nghe theo”. Tề Vương bèn để nàng về nhà và sai sứ giả mang hai ngàn lạng vàng đến nhà nàng làm sính lễ, sau đó rước dâu. Cha mẹ của Túc Lựu nữ vô cùng hoảng sợ, muốn nàng tắm gội thay đồ, trang điểm. Nàng kiên quyết phản đối, cho rằng làm vậy là thay đổi dung nhan vốn có của mình, nên vẫn ăn vận như thường ngày và theo sứ giả vào cung.
Sau khi Văn Vương về cung, gặp các vị phu nhân bèn nói với họ rằng: “Hôm nay đi tuần, gặp một vị Thánh nữ, nay đã vào cung, nàng ấy sẽ răn dạy các khanh”. Các vị phu nhân đều cảm thấy kỳ lạ, bèn trang điểm lộng lẫy để nghênh đón Túc Lựu nữ, đợi rất lâu Túc Lựu nữ mới tới. Túc Lựu nữ làm cho các vị phu nhân đều cảm thấy kinh ngạc. Mọi người không nhịn được đều bịt miệng cười. Tề Mẫn Vương vô cùng khó xử nói: “Không được cười! Chỉ là nàng ấy không trang điểm, trang điểm hay không khác xa nhau mười phần, trăm phần!”. Túc Lựu nữ nói: “Trang điểm hay không, khác xa nhau cả nghìn vạn lần còn không hết. Sao lại chỉ có trăm lần, mười lần?”. Tề Vương nói: “Sao lại nói như vậy?”. Túc Lựu nữ đáp: “Bản tính con người khá giống nhau, nhưng trải qua sự học hỏi khác nhau mà khác xa nhau. Xưa Vua Nghiêu, Vua Thuấn, Vua Kiệt, Vua Trụ đều là Thiên Tử. Vua Nghiêu, Vua Thuấn dùng nhân nghĩa để trang điểm cho mình, tuy là thiên tử nhưng tiết kiệm cầu yên ổn, cung điện xây dựng đều dùng vật liệu thô, không trang hoàng. Người ở hậu cung đều không mặc trang phục hoa mỹ, bữa cơm không có hai món có thịt đến nay đã hàng nghìn năm người trong thiên hạ vẫn noi gương. Vua Kiệt, Vua Trụ nhân nghĩa chẳng màng, xa xỉ vô độ, xây dựng lầu cao hào sâu, hậu cung dưới chân đều là gấm vóc, đồ chơi của người trong cung đều là châu báu, ngọc ngà, mà không lúc nào thấy thỏa mãn cuối cùng thân vong quốc diệt, bị thiên hạ cười chê, đến nay đã hơn nghìn năm, người thiên hạ đều cho rằng họ là những kẻ làm điều ác. Do đó có thể thấy trang điểm hay không khác xa nhau cả nghìn vạn lần còn chưa hết, sao lại chỉ trăm lần, mười lần!”. Nghe đến đây, các vị phu nhân đều cảm thấy vô cùng hổ thẹn. Tề Mẫn Vương vô cùng cảm kích Túc Lựu nữ, bèn lập nàng thành Vương Hậu, hạ lệnh cắt giảm quy mô trong cung, cho san lấp đầm ao, giảm bớt tiêu chuẩn ăn uống trong cung, thu hẹp quy mô hoạt động vui chơi hưởng lạc, người ở hậu cung không được mặc quần áo lộng lẫy. Trong một tháng, nếp sống tiết kiệm ảnh hưởng đến các nước lân cận. Các nước chư hầu đến triều bái tấp nập, sau công đánh tam Tấn (ba nước Hàn, Triệu, Ngụy), làm nước Tần, nước Sở kinh sợ, rồi xưng Đế hiệu. Tề Mẫn Vương đạt được như vậy là do công lao to lớn của Túc Lựu nữ. Sau khi Túc Lựu nữ mất, nước Yến công đánh nước Tề, Mẫn Vương lưu vong ra ngoài rồi bị giết chết.
Bậc quân tử nói Túc Lựu nữ thông suốt lại biết lễ nghĩa.
Kinh Thi có câu: “Tinh tinh giả nga, tại bỉ trung a, ký kiến quân tử, lạc thả hữu nghĩ” (cỏ nga đã mọc rậm đầy, ở trong gò lớn găm đầy khắp nơi, Khách gặp quân tử gặp rồi, ta cùng nghi lễ vui tươi trong lòng) là nói điều này.
Có thơ khen rằng: Tề nữ Túc Lựu, Đông Quách thái tang, Mẫn Vương xuất du, bất vi biến thường, vương chiêu dữ ngữ, gián từ thậm minh, tuất thăng hậu vị, danh thanh quang vinh.
(Tạm dịch: Nước Tề có người con gái có khối u ở cổ, hái dâu ở Đông Quách. Mẫn vương đi tuần, không thay đổi thái độ hàng ngày của mình. Tề vương gọi đến hỏi, trả lời vô cùng thông minh, sau thành Vương Hậu, để lại tiếng thơm).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 6 – BIỆN THÔNG TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
