CÁP DƯƠNG HỮU ĐỆ
Hữu đệ, tên tự là Quý Nhi, là vợ của Nhâm Diện Thọ ở ấp Cáp Dương, có ba người con. Anh trai của Quý nhi là Quý Tông và người chồng của mình là Diên Thọ xảy ra tranh chấp do việc mai táng cho cha. Diên Thọ cùng với bạn của mình là Điền Kiến âm thầm giết hại Quý Tông. Điền Kiến bị xử tội chết, Diên Thọ được đại xá tha cho về, sau đó đem sự thật nói với vợ mình là Quý Nhi. Quý Nhi nói: “Ôi! Sao bây giờ chàng mới nói cho thiếp biết!”. thế là lập tức muốn rũ áo ra đi. Quý Nhi hỏi chồng rằng: “Người cùng chàng giết anh trai thiếp là ai?”. Diên Thọ đáp: “Là Điền Kiến, nhưng Điền Kiến đã chết rồi. Ta vốn cũng phải bị trị tội, bây giờ nàng hãy giết ta đi”. Quý Nhi nói: “Giết chồng là bất nghĩa, hầu hạ kẻ thù của anh trai cũng là bất nghĩa”. Diên Thọ nói: “Ta không dám giữ nàng lại, nguyện đem ngựa xe và toàn bộ tài sản trong nhà cho nàng, tùy nàng đi hay ở”. Quý Nhi nói: “Thiếp phải đi đâu đây? Anh trai chết rồi mà thù thì không thể báo. Cùng chăn cùng gối với chàng, nhưng chàng đã giết chết anh trai của thiếp. Trong không thể sống hòa thuận với nhà chồng, lại dung túng cho kẻ thù của anh trai, thiếp còn mặt mũi nào sống trên trời đất này nữa!”. Diên Thọ hổ thẹn mà bỏ đi, không dám nhìn Quý Nhi. Quý Nhi nói với con gái lớn của mình rằng: “Cha của con giết anh trai ta, theo nghĩa thì không thể ở lại, mà cả đời cũng không thể lấy người khác nữa. Ta phải dời xa các con để đến chỗ chết, con hãy chăm sóc tốt cho hai em trai”, thế rồi treo cổ tự vẫn. Phùng Lạp Vương Nhượng sau khi biết chuyện này, thấy nàng là người có đại nghĩa, ra lệnh huyện lệnh bảo vệ ba người con của nàng và biểu dương nàng tại mộ của nàng.
Bậc quân tử nói Hữu đệ giỏi việc báo thù cho anh trai.
Kinh Thi có câu: “Bất tiếm bất tặc, tiển bất vi tắc” (Không điều hại, không điều sai, để làm phép tắc ít ai chẳng dùng), có thể nói Quý Nhi là kiểu mẫu.
Có thơ khen rằng: Quý Nhi thụ nghĩa, phu sát kỳ huynh, dục phục huynh thù, nghĩa bất khả hành, bất lưu bất khứ, toại dĩ tự ương, Phùng Lạp biểu mộ, gia kỳ nghĩa minh.
(Tạm dịch: Quý Nhi lập đại nghĩa. Chồng giết anh trai, muốn báo thù cho anh, lại giữ nhân nghĩa nên không thể báo thù, không thể ở lại cũng không thể bỏ đi, cuối cùng đành tự vẫn. Phùng Lạp Vương biểu dương nàng ở mộ nàng, khen nàng hiểu rõ nghĩa lớn).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 5 – TIẾT NGHĨA TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
