TỀ HOÀN VỆ CƠ (VỆ CƠ – VỢ CỦA TỀ HOÀN CÔNG)
Vệ Cơ là con gái của Vệ hầu, là phu nhân của Tề Hoàn Công. Hoàn công tính tình phong lưu, yêu thích âm nhạc của hai nước Trịnh, Vệ, thích mỹ nữ của hai nước Trịnh, Vệ, cho rằng phụ nữ của hai nước cũng giống với âm nhạc của họ, đều dùng để hưởng lạc. Để sửa đổi thành kiến của Tề Hoàn Công, Vệ Cơ kiên quyết tỏ ý không nghe âm nhạc của quê hương, không lấy sắc đẹp và tài múa để lấy lòng Vua. Tề Hoàn Công cũng không trách phạt, ngược lại bị sự khác người của bà hấp dẫn. Hoàn Công trọng dụng Quản Trọng, Ninh Thúc, giúp cho nước Tề càng ngày càng phát triển. Cho nên chư hầu đều đến triều kiến, nhưng chỉ có nước Vệ không đến. Hoàn Công không vui bèn cùng Quản Trọng thương lượng việc thảo phạt nước Vệ. Sau khi Tề Hoàn Công bãi triều lui về hậu cung, Vệ Cơ quan sát sắc mặt của Hoàn Công liền tháo trâm cài đầu và khuyên tai, tháo bỏ đồ trang sức đi đến sảnh lớn lạy hai lạy mà nói: “Thiếp nguyện xin được tạ tội thay cho nước Vệ”. Tề Hoàn Công nói: “Trẫm với nước Vệ không có gì. Sao ái khanh lại phải tạ tội cho nước Vệ?”. Vệ Cơ đáp: “Thiếp nghe nói: Vua có ba sắc mặt, sắc mặt vui vẻ biểu lộ sự cao hứng, đây là sắc mặt rượu tiệc. Sắc mặc im lặng âm u kìm nén, khẳng định là sắc mặt tai họa chết chóc. Đầy rẫy sự tức giận, tay chân múa may, đây là sắc mặt của người muốn đi đánh chiếm. Hôm nay, thiếp thấy Hoàng Thượng dơ tay múa chân, sắc mặt nghiêm nghị, tiếng nói cao vút, xem ra ý tại nước Vệ. Do vậy, thiếp mới xin thỉnh tội”. Hoàn Công nghe xong bèn hứa không công đánh nước Vệ nữa.
Ngày hôm sau thượng triều, Quản Trọng bước lên nói: “Thần thấy hôm nay Hoàng Thượng lâm triều lại khiêm cung mà hơi thở ôn hòa, lời nói cũng ổn định, xem ra không có ý thảo phạt, chắc là muốn bỏ qua cho nước Vệ rồi”. Hoàn Công đáp: “Khanh nói rất đúng!”.
Thế là lập Vệ Cơ làm phu nhân, gọi Quản Trọng làm Trọng phụ, còn nói: “Phu nhân quản lý bên trong, Quản Trọng quản lý bên ngoài, cho dù trẫm có ngu đần, cũng đủ để đứng vững trong thiên hạ”.
Bậc quân tử nói Vệ Cơ giữ chữ tín lại có đức hạnh. Kinh Thi có câu: “Triển như chi nhân hề, bang chi ái dã” (ở đây là dùng để ca ngợi Vệ Cơ, khen bà là người phụ nữ xinh đẹp)
Có thơ khen rằng: Tề Hoàn Vệ Cơ, trung khoản thành tín, Công háo dâm nhạc, Cơ vi tu thân, vọng sắc thỉnh tội, Hoàn Công gia yên, quyết sứ trị nội, lập vi phu nhân.
(Tạm dịch: Tề Hoàn Vệ Cơ, trung thành tín nghĩa, Công mê âm nhạc, Cơ vốn tu thân, nhìn mặt thỉnh tội, Hoàn Công tín nhiệm, cho quản nội chính, lập thành phu nhân).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 2 – HIỀN MINH TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
