TỐNG CUNG BÁ CƠ
Bá Cơ là con gái của Lỗ Tuyên Công, là em gái của Thành Công. Khi mẹ của Bá Cơ là Mục Khương đem Bá Cơ gả cho Tống Cung Công, Cung Công không đích thân đến đón dâu, cha mẹ Bá Cơ thúc ép nên đành về nhà chồng. Khi đến nước Tống, ba tháng sau cử hành nghi thức ở tông miếu, do Cung Công không đích thân đón dâu nên Bá Cơ không chịu nghe theo sự sắp xếp. Người Tống đem chuyện này nói với nước Lỗ. Nước Lỗ sai Đại phu Quý Văn Tử đến nước Tống truyền đạt ý chỉ của nước Lỗ. Sau khi trở về, Lỗ Công khoản đãi Quý Văn Tử, Mục Khương từ trong phòng đi ra hai lần hành lễ rồi nói: “Đại phu không từ gian khổ đường xa, đưa con gái ta đi lấy chồng, không quên Tiên Vương và con cháu của ta. Nếu ở dưới đất mà biết được, Tiên Vương nhất định sẽ thấy được là Đại phu không phụ lòng kỳ vọng của Tiên Vương. Một lần nữa cảm tạ đại phu, đại phu vất vả rồi”.
Bá Cơ gả cho Tống Cung Công được mười năm sau thì Cung Công chết, Bá Cơ ở góa. Đến đời Cảnh Công, ban đêm nơi Bá Cơ ở xảy ra hỏa hoạn, người tùy tùng nói: “Phu nhân hãy ra ngoài để tránh hỏa hoạn!”. Bá Cơ nói: “Theo phép tắc của người phụ nữ, khi không có bảo mẫu, phó mẫu thì ban đêm không được ra ngoài, đợi họ đến hẵng hay”. Khi bảo mẫu đến, phó mẫu chưa đến, người tùy tùng lại nói: “Phu nhân hãy ra ngoài tránh hỏa hoạn!”. Bá Cơ nói: “Theo phép tắc của người phụ nữ, khi không có phó mẫu thì ban đêm không được ra ngoài, vượt qua lễ nghĩa để được sống, không bằng giữ vững lễ nghĩa mà chết” và cuối cùng bị chết cháy.
Kinh Xuân Thu có ghi chép tường tận chuyện này để ca ngợi Bá Cơ, cho rằng người phụ nữ lấy sự trinh tiết để hành động. Bá Cơ có thể nói là hoàn toàn giữ vững chuẩn mực đạo đức của người phụ nữ. Vào thời đó, các nước chư hầu biết được chuyện này không ai là không đau đớn tưởng niệm Bá Cơ, đồng thời cho rằng người chết rồi thì không thể sống lại, nhưng tiền tài thì có thể có lại được. Cho nên các nước chư hầu cùng tụ tập ở Thiền Uyên, trả lại cho nước Tống những gì nước Tống mất.
Kinh Xuân Thu khen ngợi sự việc này. Bậc quân tử nói: Lễ nghĩa có nói: “Người phụ nữ khi không có phó mẫu ở bên cạnh thì ban đêm không được ra ngoài, khi ra ngoài phải đốt đèn chiếu sáng”.
Kinh Thi có câu: “Thục thận nhĩ chỉ, bất khiên vu nghi” (Dung mạo cử chỉ thì kính cẩn, uy nghi không lầm lẫn mảy may) có thể nói là Bá Cơ không đánh mất lễ nghi.
Có thơ khen rằng: Bá Cơ tâm chuyên, thủ lễ nhất ý, cung dạ thất hỏa, bảo phó bất bị, đãi hỏa nhi tử, quyết tâm mị hối, Xuân Thu hiền chi, tường lục kỳ sự.
(Tạm dịch: Bá Cơ chuyên tâm, một lòng giữ lễ. Khi cung điện bị cháy trong đêm, bảo mẫu, phó mẫu không có mặt, Bá Cơ bị chết cháy nhưng lòng không hối hận. Kinh Xuân Thu ca ngợi, ghi chép tường tận sự việc này).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 4 – TRINH THUẬN TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
