LỖ QUẢ ĐÀO ANH (Quả phụ Đào Anh nước Lỗ)
Đào Anh là con gái của Đào môn nước Lỗ. Khi còn rất trẻ đã là quả phụ, nuôi nấng đứa con thơ mồ côi cha, không có anh em trai quán xuyến việc gia đình, lấy dệt vải làm nghề nuôi thân. Người nước Lỗ nghe danh nàng là người có nghĩa bèn cầu hôn với nàng. Đào Anh nghe xong sợ không tránh khỏi phiền phức bèn làm thơ thể hiện rằng mình sẽ không thay đổi ý chí. Trong thơ nàng có nói: “Bi hoàng hộc chi tảo quả hề, thất niên bất song, uyển cảnh độc túc hề, bất dữ chúng đồng, dạ bán bi minh hề, tưởng kỳ cố hùng, thiên mệnh tảo quả hề, độc túc hà thương. Quả phụ niệm thử hề, khấp hạ số hàng. Ô hô bi hề, tử giả bất khả vong. Phi điểu thượng nhiên hề, huống ư trinh lương. Tuy hữu hiền hùng hề, chung bất trùng hành” (Chim hoàng hộc sớm ở góa đau thương biết bao, bảy năm không cùng chim trống sánh đôi, thui thủi sống một mình, không muốn tụ tập với những con hoàng hộc khác. Ban đêm kêu lên những tiếng bi thương, để thương nhớ con chim trống đã chết. Trời xanh định trước số mệnh đơn côi, cho dù có sống một mình thì có gì đáng buồn. Mỗi lần quả phụ nghĩ đến điều này, lệ thành dòng hai hàng tuôn rơi. Than ôi sao mà đau thương, người đã mất rồi sao mà không quên được, chim muông còn như vậy, huống hồ là người trinh tiết hiền lương. Cho dù có người con trai tài giỏi đến cầu thân, rốt cuộc cũng không thể đồng hành).
Sau khi Người nước Lỗ biết được bèn nói: “Không thể có được người phụ nữ này” thế là không dám thỉnh cầu với nàng nữa. Đào Anh ở vậy suốt đời.
Bậc quân tử nói Đào Anh trinh tiết chung thủy lại có thể không quên người xưa.
Kinh Thi có câu: “Tâm chi ưu hĩ, ngã ca thả dao” (Nỗi lòng sầu não xót xa, ta cùng chung hát, lại ca một mình) là có ý này.
Có thơ khen rằng: Đào Anh thiếu quả, phưởng tích dưỡng tử, hoặc dục thủ yên, nãi tự tu lý, tác ca tự minh, cầu giả nãi chỉ, quân tử xưng dương, dĩ vi nữ kỷ.
(Tạm dịch: Đào Anh sớm ở góa, dệt vải nuôi con, có người cầu hôn, xét lại lòng mình, làm thơ tỏ rõ lòng mình, người cầu hôn không cưỡng cầu nữa, người đời khen ngợi, chép lại sự tích).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 4 – TRINH THUẬN TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
