TẦN MỤC CÔNG CƠ (MỤC CƠ – VỢ CỦA TẦN MỤC CÔNG)
Mục Cơ là phu nhân của Tần Mục Công, là con gái của Tấn Hiến Công, là chị gái ruột của Thái tử Thân Sinh, là chị em cùng cha khác mẹ với Tấn Huệ Công. Mục Cơ hiền lành lại nhân nghĩa. Sau khi Tấn Hiến Công giết chết Thái tử Thân Sinh, lại trục xuất các công tử, Huệ Công là công tử Di Ngô, khi đó chạy trốn sang nước Lương, sau khi Hiến Công chết, được nước Tần lập lên làm Vua. Vừa mới lên ngôi, Mục Cơ bảo tiếp nhận những công tử bị trục xuất mà rằng: “Gia tộc của Đại Vương là gốc rễ của quốc gia”. Huệ Công tuyệt nhiên không nghe theo, sau lại ngấm ngầm nhận tặng vật của nước Tần. Nước Tấn bị mất mùa bèn vay lương thực của nước Tần, nước Tần liền cho nước Tấn. Đến khi nước Tần bị mất mùa đi vay lương thực của nước Tấn nhưng nước Tấn không cho. Thế là nước Tần khởi binh đánh Tấn, sau bắt được Vua nước Tấn mà khải hoàn. Tần Mục Công nói: “Hãy quét dọn tông miếu của Tổ tiên! Trẫm sẽ để cho Tổ tiên gặp Vua nước Tấn”. Mục Cơ biết chuyện bèn cùng với Thái Tử Oánh, công tử Hoằng và con gái Giản Bích mặc tang phục, dưới chân để củi khô mà nghêng đón và nói với Mục Công rằng: “Trời xanh giáng họa để cho Vua hai nước không chung sống hòa thuận mà dấy binh thảo phạt. Thiếp được gả đến nước Tần xa xôi làm tỳ nữ, mà lại không thể để cho Vua hai nước hiểu nhau, do đó làm nhục sứ mệnh của Vua hai nước. Nếu như buổi sáng Vua nước Tấn đến thì buổi chiều thiếp sẽ chết, mong bệ hạ suy xét việc này”.
Tần Mục Công cảm thấy rất bất an, thế là tạm dừng chân ở Linh Đài. Các quan đại phu thỉnh cầu cùng đưa Vua Tấn về, Tần Mục Công nói: “Bắt được Vua nước Tấn, vốn là trở về trong chiến thắng, mà hiện nay có lẽ là về trong đám tang. Làm như vậy có ích gì!”. Thế là đối đãi với Tấn như khách, lấy lễ trọng hậu để ban tặng rồi thả Vua nước Tấn về.
Sau khi Mục Cơ mất, em trai của bà là Trùng Nhĩ đến nước Tần. Nước Tần đưa Trùng Nhĩ về nước Tấn, sau này trở thành Tấn Văn Công. Thái Tử Oánh nghĩ đến ân tình của mẹ, khi tiễn người cậu có làm thơ rằng: “Ngã tống cữu thị, Viết chí Vị Dương, Hà dĩ tặng chi? Lộ xa thặng hoàng” (Cậu đi quyến luyến ta đưa, tiễn đưa mãi đến bên bờ Vị Dương. Lấy chi làm chút lễ thường, cỗ xe với bốn ngựa vàng xin dâng).
Bậc quân tử nói rằng: “Đúng là mẹ hiền sinh con hiếu”. Kinh Thi có câu: “Kính thận uy nghi, duy dân chi tắc” (cung kính cẩn thận có uy nghi là phép tắc để trị dân), Mục Cơ là như vậy.
Có thơ khen rằng: Tần Mục phu nhân, Tấn Huệ chi tỉ. Tần chấp Tấn quân, phu nhân lưu thế, thống bất năng cứu, nãi tương phó tử, Mục Công nghĩa chi, toại thích kỳ đệ.
(Tạm dịch: Phu nhân Tần Mục, chị gái Tấn Huệ, Tần bắt Vua Tấn, phu nhân rơi lệ, xót không cứu được, đành tìm cái chết, Mục Công cảm động, thả em Mục Cơ).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 2 – HIỀN MINH TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
