SỞ TRANG PHÀN CƠ (PHÀN CƠ – VỢ CỦA SỞ TRANG VƯƠNG)
Phàn Cơ là phu nhân của Sở Trang Vương. Sau khi Sở Trang Vương lên ngôi, thích săn bắn. Phàn Cơ nhiều lần can gián không được, bèn quyết không ăn thịt cầm thú, từ đấy Vương sửa đổi, chuyên việc chính sự hơn. Vương thường vì việc triều đình mà bỏ bê ăn uống, Phàn Cơ tự đến điện hỏi: “Vì sao Đại Vương bỏ bê ăn uống? Chẳng nhẽ không đói, không mệt ạ?”. Sở Vương nói: “Cùng người hiền nói chuyện thì không biết đói, không biết mệt”. Phàn Cơ nói: “Người hiền mà Đại Vương nói là ai vậy?”. Sở Vương lại đáp: “Là Ngu Khâu Tử”. Phàn Cơ nghe xong bịt miệng mà cười. Sở Vương hỏi: “Vì sao lại cười?”. Phàn Cơ bèn đáp: “Ngu Khâu Tử hiền thì có hiền, nhưng trung thì chưa chắc”.
Sở Vương hỏi: “Sao lại vậy?”. Phàn Cơ bèn đáp: “Thiếp hầu hạ Quân Vương, ngót cũng 11 năm, đã từng sai người đến khắp các nước Trịnh, nước Vệ, cũng là để kiếm hiền nữ hầu hạ Quân Vương. Nay người hiền hơn thiếp có hai người, ngang thiếp có bảy người. Chẳng nhẽ thiếp không muốn được Quân Vương sủng ái một mình thiếp sao! Thiếp thường nghe nói: “Đường thượng kiêm nữ, sở dĩ quan nhân năng dã” (Sảnh lớn nhiều người nữ, có thể quan sát được ai là người hiền), thiếp không thể lấy chuyện tư át chuyện công, luôn muốn để cho Quân Vương trong đám đông Phi tần này biết được người nào là người hiền đức. Ngu Khâu Tử làm Tể Tướng đã hơn 10 năm, tiến cử không phải đệ tử thì cũng anh em trong gia tộc. Chưa từng nghe nói tiến cử người hiền tài, cũng chưa từng thấy truất phế kẻ bất tài. Có lẽ đây là che dấu Quân Vương ngăn chặn đường tiến của người hiền tài. Biết nhân tài mà không tiến cử là bất trung; không biết ai hiền mà tiến cử là không sáng suốt. Cho nên sau khi nghe Quân Vương nói thiếp thấy buồn cười. Không phải là chuyện bình thường sao!”. Sở Vương nghe xong rất vui.
Ngày hôm sau, Sở Vương nói lại lời của Cơ với Khâu Ngu Tử. Khâu Ngu Tử hốt hoảng mà không đáp lại được. Sau khi về nhà, liền tiến cử Tôn Thúc Ngao và Sở Vương cho làm Lệnh doãn (Tể Tướng). Sau ba năm nước Sở dưới sự quản lý của Tôn Thúc Ngao, Sở Trang Vương trở thành bá chủ thiên hạ. Sách sử Sở có viết: “Trang Vương xưng bá, ấy là có công của Phàn Cơ”.
Kinh Thi có câu: “Đại phu túc thối, vô sử quân lao” (Quan đại phu hãy sớm lui về để khỏi khiến Vua phải lao nhọc về chính sự), chữ quân ở đây là chỉ nữ quân. Lại nói: “Ôn cung triều tịch, chấp sự hữu khác” (sớm tối ôn hòa lại cung kính, cẩn thận hành sự) là nói điều này.
Có thơ khen rằng: Phàn Cơ khiêm nhượng, mĩ hữu tật đố, tiến tiến mỹ nhân, dữ kỷ đồng xử, phi thứ Ngu Khâu, tế hiền chi lộ, Sở Trang dụng yên, công nghiệp toại bá.
(Tạm dịch: Phàn Cơ khiêm nhượng, không chút đố kỵ, tiến cử mỹ nữ, cùng mình vui sống, châm biếm Ngu Khâu, Sở Trang nghe theo, lấy được bá nghiệp).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 2 – HIỀN MINH TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
