LIỄU HẠ HUỆ THÊ (Vợ Của Liễu Hạ Huệ)
Liễu Hạ Huệ thê là vợ của quan đại phu nước Lỗ Liễu Hạ Huệ. Liễu Hạ Huệ làm quan ở nước Lỗ. Mặc dù ba lần bị bãi chức nhưng ông không bỏ đi mà vẫn lo lắng cho người dân, còn tích cực giải trừ tai họa. Vợ ông nói: “Đây không phải là có sự mạo phạm sao! Người quân tử có hai nỗi nhục, quốc gia vô đạo mà mình lại tôn quý là một nỗi nhục. Quốc gia có đạo mà mình lại thấp hèn là một nỗi nhục. Hiện nay sống trong thời loạn, chàng ba lần bị bãi chức mà không bỏ đi, có lẽ nỗi nhục cũng rất gần”. Liễu Hạ Huệ nói: “Rất nhiều dân chúng sắp gặp tai họa, ta có thể ngồi trơ bỏ mặc sao! Vả lại, họ là họ, ta là ta. Cho dù họ là những kẻ trần trụi, sao có thể có thể vấy bẩn được ta!”. Về sau, Liễu Hạ Huệ vẫn ở nước Lỗ thản nhiên chung sống với mọi người và thế đạo, giữ một chức quan nhỏ. Sau khi Liễu Hạ Huệ chết, môn nhân định viết văn tế ông, vợ ông nói: “Các ngài định thuật lại đức hạnh của chồng tôi ư! Vậy thì, các ngài không hiểu rõ bằng tôi”. Thế là bà bèn viết văn tế rằng: “Phu tử chưa hề khoe khoang, lòng cứu dân của phu tử chưa hề khô cạn, phu tử thành tín mà không mưu hại ai, khuất phục dịu hiền thuận theo thế tục, không cố chấp lại có thể xét kỹ, chịu nỗi nhục để cứu dân chúng, đạo đức vô cùng to lớn, cho dù ba lần bị bãi chức, cuối cùng không bị che lấp. Chàng là người quân tử vui vẻ ôn hòa, mãi mãi khích lệ mọi người, buồn thương quá, đáng tiếc quá! Tuy chàng đã khuất bóng, trời xanh không cho tuổi thọ, nay đã đi rồi, ô hô thương thay, thần hồn rời khỏi, tên thụy của chàng, thích hợp nhất là chữ Huệ”. Những môn nhân muốn viết văn tế cho ông sau khi xem xong văn tế của vợ ông thì thấy không thể thêm hoặc bớt chữ nào.
Bậc quân tử nói vợ Liễu Hạ Huệ làm rạng rỡ mỹ đức của chồng mình. Kinh Thi có câu: “Nhân chi kỳ nhất, mạc tri kỳ tha” (người ta chỉ hiểu tinh một việc, lẽ khác thì chẳng biết đến đâu) là nói việc này.
Có thơ khen rằng: Hạ Huệ chi thê, hiền minh hữu văn, Liễu Hạ ký tử, môn nhân tất tồn, tương lụy Hạ Huệ, thê vi chi từ, trần liệt kỳ văn, mạc năng dịch chi.
(Tạm dịch: Vợ của Hạ Huệ hiền minh giỏi văn chương. Hạ Huệ khuất bóng, môn nhân tưởng niệm, viết văn tế công đức. Vợ viết văn tế, văn chương xuất chúng, không ai sửa được).
CÁC CÂU CHUYỆN KHÁC TRONG QUYỂN 2 – HIỀN MINH TRUYỆN
LIỆT NỮ TRUYỆN
